BLOG
"Zestien adviezen voor een waardevolle leefomgeving"
09/09/2023 - Maar nemen de partijen ze over?
De campagne voor de aankomende 2e kamerverkiezingen is begonnen. De concept-verkiezingsprogramma's, "met stoom en kokend water" opgesteld in de zomervakantie, komen online. Het was dan ook net op tijd dat het College van Rijksadviseurs op 22 augustus kwam met "zestien adviezen voor een waardevolle leefomgeving".
De publicatie is expliciet gericht aan politieke partijen: "Veel keuzen die op tafel liggen hebben ruimtelijke impact. Daarom vat het College van Rijksadviseurs hieronder de belangrijkste zestien punten uit zijn recente adviezen en verkenningen samen, in de hoop dat deze inzichten van waarde zijn bij de totstandkoming van uw verkiezingsprogramma."
Ik ben benieuwd wat partijen er tot nu toe van hebben gemaakt, en deed hieronder een verkenning. Ongetwijfeld heb ik over sommige onderwerpen heen gelezen in de programma's, soms ook vanwege verschillen tussen gebruikte begrippen.
De zestien adviezen zijn verdeeld in vier hoofdstukken:
Leven in een verstedelijkte delta
- Maak 'bodem en water' echt sturend
- Ruim baan voor ruimtelijke innovaties
- Stimuleer collectieve aanpak
- Benut oplossend vermogen landbouw
- Ontwikkel een (ruimtelijke) landbouwvisie
Brede welvaart centraal
- Herijk de betekenis van logistiek
- Maar ruimte voor circulaire economie
- Benut de sturende kracht van netwerken
- Denk regionaal en Europees
Voorbij de woningnood
- Bouw voor groei én krimp
- Versterk wijken en buurten en benut het bestaande
- Bouw biobased en natuurinclusief
- Bouw met kwaliteit
Rijk als rentmeester
- Ontwikkel een generatietoets
- Een Minister van Ruimtelijke Ontwikkeling en Leefomgeving
- Geef het goede voorbeeld
De bredere thema's waarover het College adviseert, komen in meer of mindere mate terug in de tot nu toe gepubliceerde verkiezingsprogramma's. Ik kom tot het volgende lijstje van gepubliceerde (concept)programma's:
- VVD ("Ruimte geven. Grenzen stellen.", 77p)
- GroenLinks-PvdA ("Samen voor een hoopvolle toekomst", 93p)
- CDA ("Recht doen.", 39p)
- SP ("Nu de mensen", 34p)
- PvdD ("Een wereld te herwinnen.", 98p)
- Volt ("Toekomst, nu", 64p)
- BBB ("Iedere dag BBBeter", 128p)
Belangrijk: partijen moeten de conceptprogramma's nog vaststellen op partijcongressen (eind september). Dus er kan nog wel wat veranderen. Grote gepeilde nieuwkomer "NSC" (partij Pieter Omtzigt) heeft nog geen programma gepubliceerd, de rest ook niet (of ik kan ze niet vinden). Vanwege de samenhang van NSC met "de regio", waar toch best veel landschap is, is het wel de moeite waard om de zestien adviezen t.z.t. ook langs dat programma te leggen.
Aanvankelijk ben ik de programma's per advies gaan nalopen, maar omdat partijen het zwaartepunt bij verschillende onderwerpen leggen is een eerlijke vergelijking moeilijk te maken. In veel gevallen waren de standpunten wat betreft de leefomgeving verdeeld over de thema's wonen en landbouw. Geen van de partijen neemt de adviezen letterlijk over.
Wel valt de mate van detail bij GroenLinks/PvdA en BBB op, en komen de adviezen vrij helder terug in de programma's. De SP lijkt weinig met de adviezen te hebben gedaan, en ook bij het CDA en de VVD was het vaak zoeken naar concrete aanknopingspunten.
Gelet op de titel "De 22e eeuw begint nu", is "ontwikkel een generatietoets" misschien wel het belangrijkste advies. Is het zorgwekkend dat geen van de partijen nadrukkelijk de generatietoets voor omgevingsvraagstukken in het programma heeft staan?